نقش امام سجاد در زنده نگه داشتن یاد قیام عاشورا

نقش امام سجاد در زنده نگه داشتن یاد قیام عاشورا/امام سجاد از کربلا تا شهادت

حضرت امام علیّ بن الحسین، ملقّب به سجّاد و زین العابدین (علیه السلام) در نیمه جمادی الآخر سال ۳۸ هجری (به قولی ۳۶ هجری)، در مدینه منوره به دنیا می آیند و مدت عمر شریف و زندگی ایشان ۵۷ سال بود که مدت ۲ سال را در کنار جد بزرگوارشان، حضرت علی بن ابی طالب (علیه السلام) و مدت ۱۰ سال در زمان عموی ارجمندش، حضرت امام حسن مجتبی (علیه السلام) و ۱۰ سال هم با پدر بزرگوارشان، حضرت سیّدالشهداء (علیه السلام) بودند. این امام بزرگوار در واقعه تاریخی عاشورا، در کنار امام حسین (علیه السلام) حضور داشتند که به دلیل بیماری (تب شدید)، نتوانستند در جنگ شرکت کنند. امام چهارم، با رفتارها و روشن گری های دقیق خود در قالب دعا و بیان حقوق، درصدد حل مشکلات و بیماری های فرهنگی و اجتماعی زمان خود برآمدند که به دست خلفای ناصالح و ستمگر و کارگزاران بد رفتار آنها به وجود آمده بود. این سیره و عمل امام سجاد (علیه السلام) در واقع، یک جهاد فرهنگی، سیاسی و اجتماعی بود که باید، شیعیان به خوبی با زوایای پنهان آن آشنا شوند.

حضرت امام سجاد(ع) در یک نگاه

حضرت علی بن الحسین، امام سجاد (ع) در ‌۵ شعبان یا ۱۵ جمادی الاولی سال ۳۸ هجری قمری در مدینه دیده به جهان گشود و در دوازدهم یا هجدهم ‌و بنا بر مشهور در ۲۵ محرم سال ۹۵ ه.‌ق در ‌حدود ۵۶ سالگی مسموم شده و به شهادت رسید. آن حضرت در واقعه کربلا ۲۳ سال داشت، مرقد شریفش در مدینه در قبرستان بقیع کنار قبر امام حسن مجتبی (ع) است. دوران امامت ایشان که ۳۵ سال بود، مصادف با دشوار‌ترین دوران ظلم و خفقان امویان (از یزید تا ولید بن عبدالملک) گذشت.

 

درسهای عاشورا از نگاه مقام معظم رهبری (مدظله العالی)

درسهای عاشورا از نگاه مقام معظم رهبری (مدظله العالی)

 در مباحث مربوط به عاشورا سه بحث عمده وجود دارد: یکی بحث علل و انگیزه‏های قیام امام حسین علیه‏السلام است... بحث دوم بحث درس‏های عاشورا است... بحث سوم درباره عبرت‏های عاشورا است، عاشورا به غیر از درس، یک صحنه عبرت است. باید انسان در این صحنه نگاه کند تا عبرت بگیرد.

مقام معظم رهبری، با اندیشه‏ای ژرف و دانشی وسیع، درس‏ها، پیام‏ها و عبرت‏هایی از مدرسه‏ی عاشورا مطرح نموده و جان تشنه‏ی شنوندگان را از درس‏های سازنده و الهام آفرین عاشورا سیراب می‏نماید.

نوآوری، طراوت بیان، خلوص، عامل بودن و زمان آگاهی سبب گشته، دُرهای صید شده از آموزه‏های عاشورایی زیر نور خورشید آگاهی بدرخشند، چشم‏ها را خیره کرده و از جان بر آمده بر جان نشینند.

در دوران سیاه ستم شاهی، که اختناق یزیدی نفس‏ها را در سینه‏ها حبس کرده بود و ضرورت مبارزه‏ای حسینی از هر جهت احساس می‏شد، در مراسم تاسوعا و عاشورای حسینی از سویی غبار تحریف از چهره‏ی مکتب عاشورا می‏زداید و از دیگر سو پیام عاشورا را چنان ترسیم می‏نماید که راه مبارزه را روشن و فروخفتگان را بیدار و عاشقان کربلا را به آنجا می‏برد که چون یاران امام حسین علیه‏السلام نه از خیل دشمن می‏ترسند و نه از قساوت قساوت پیشگان هراسی به خود راه می‏دهند.

پس از به بارنشستن آموزه‏های حسینی در مقطعی از زمان و پیروزی اعجاب برانگیز انقلاب اسلامی ایران، این آموزه‏ها و درس‏ها در قالبی دیگر، به صورتی متین و راه‏گشا مطرح می‏شوند و راه زیستن را به پیروان نهضت حسینی، با تکیه بر آموزه‏های عاشورا می‏آموزد. در طول جنگ تحمیلی که درس‏های عاشورا و نهضت حسینی اوج یافته و الهام بخش ملتی بزرگ و حماسه آفرین می‏گردد، در خطابه‏ها و تحلیل‏هایی استوار، درس ایمان، فداکاری، ایثار، شهادت‏طلبی، بصیرت، دشمن‏شناسی، مقاومت و صبر را فرا روی نسل انقلاب ایران می‏گشاید. 

رسالت های شاعرین اهل بیت (ع)

رسالت های شاعرین اهل بیت (ع)

«نگریستن» برتر از «گریستن»؛ وظیفه شاعر عاشورایی چیست؟

شاعر عاشورایی به جای نیشتر زدن بر زخم‌های کربلا، باید بر اندیشه و راه و مرام امام حسین(ع) نیشتر بزند و از معبر «گریستن» ما را به «نگریستن» و از معبر «عزاداری» به «بیداری» دعوت کند.

 یادداشتی از رضا اسماعیلی

«هَل مِن ناصر یَنصُرنی : کیست که مرا یاری کند؟»

اگر به عنوان یک شاعر آیینی و عاشورایی، جانی بصیر، فطرتی بیدار و گوشی شنوا داشته باشیم، امروز نیز ندای «هل من ناصر ینصرنی» حسین(ع) را بلندتر و رساتر از مُحرم سال 61 خواهیم شنید و امروز نیز توفیق همراهی و هم‌رکابی با حضرتش را خواهیم داشت؛ چرا که شعار هنوز و همیشه حسینی شعاران چیزی جز این نیست که در راه پر افتخار آن امام همام به فیض شهادت نائل گردند: «یَا لَیْتَنِی کُنْتُ مَعَکُمْ فَأَفُوزَ فَوْزاً عَظِیما».

هر که دارد هوس کرب وبلا، بسم الله! بیایید با نگاه کردن به شعر آیینی به عنوان یک رسالت - و نه یک دل‌مشغولی و تفنن -  امروز نیز به یاری حسین(ع) بشتابیم. و اما این که ما شاعران آیینی چگونه می‌توانیم در این سنگر الهی به مجاهدت بپردازیم و به ندای «هَل مِن ناصر یَنصُرنی» حسین (ع) لبیک بگوییم، مشروط به رعایت ظرایف و دقایقی‌ست که آگاهی از آنها می‌تواند ره‌توشه خوبی برای طی طریق در این مسیر روشن باشد.

شعر عاشورایی باید پایبند «ادب عاشورایی» باشد

شرط اول رعایت «ادب عزاداری» است. چنانکه گفته‌اند: «ای تعزیه داران به ادب بنشینید». شعر آیینی(عاشورایی) باید عزت‌مدار باشد. بر جهل بشورد و معرفت‌افزا باشد، نه این که با دمیدن در تنور خرافه و گزافه چشم‌ها را بر حقیقت ببندد و بر رونق بازار جهل کیشان و باطل اندیشان بیفزاید. همچنان که در فرازی از زیارت اربعین می‌خوانیم: «و بذل مهجته فیک لیستنقذ عبادک من الجهالة و حیرة الضلالة ... امام حسین خون قلبش را به آستان الهی هدیه کرد تا بندگان را از ظلمات جهل و نادانی و حیرت و گمراهی نجات بخشد».

شعر عاشورایی باید در صور اسرافیل «بیداری و آگاهی» بدمد و «بردگان جهل» را از ننگ و ذلت‌ بردگی آزاد کند، نه آن که بر گردن آنان طوق بردگی و سرافکندگی اندازد:

کیست مولا؟ آن که آزادت کند

بند رقیت ز پایت برکند 

امام حسین (ع) در آغوش پیامبر (ص)

امام حسین (ع)  در آغوش پیامبر (ص)

 حضرت سیّدالشهدا (ع)  همواره مورد توجّه ویژه رسول خاتم (ص)  بوده است. پیامبر اسلام (ص)  ارتباط ویژه‌ای با نوه خود برقرار می‌کردند و هرگاه این کودک خردسال را مشاهده می‌کردند، او را در آغوش گرفته و بسیار می‌بوسیدند.

در این رابطه روایات زیادی وجود دارد. به عنوان نمونه ابن قولویه^[1] در کتاب «کامل الزیارات» از امام باقر (ع)  این‌گونه نقل می‌کند:

«کانَ رَسُولُ الله (ص)  إِذا دَخَلَ الحُسَیْنُ (ع)  إجْتَذَبَهُ إِلَیْه»

هرگاه سیّدالشهداء (ع)  نزد رسول خاتم (ص)  می‌آمد، حضرت تمام آغوش خود را می‌گشود. نکته مهم این است که حضرت در هر مکانی، چه در منزل خود، چه در منزل دختر گرامی‌شان، چه در مسجد و حتّی در محراب، با مشاهده فرزند خود، غرق در شادی شده و او را در بغل می‌گرفت.

از واژة «إجتذبه» در روایت قبل به معنی «او را به سمت خود جذب می‌کرد» فهمیده می‌شود اباعبدالله (ع)  به راحتی در آغوش پیامبر (ص)  نمی‌آمد؛ بلکه پیامبر (ص)  باید نرمش و ملاطفت می‌نمود تا او را در آغوش بگیرد. 

ه کسانی امام حسین (ع) را یاری نکردند؟

مقالات عاشورایی

چه کسانی امام حسین (ع) را یاری نکردند؟

جریان سیدالشهدا علیه‌السلام شامل خود ایشان و یارانی می‌شد که در صحرای کربلا به‌همراه ایشان به شهادت رسیدند؛ افرادی که مبانی بنیادین و مبانی معرفتی خوبی داشتند و مسائل اسلامی را در دوره‌ی خود به‌خوبی درک کرده بودند. این جمع چون با استدلال و اندیشه‌ی صحیح به مسئله‌ی امامت پی برده بودند، دیگر در هر مسئله‌ای با امام حسین علیه‌السلام بحث‌وجدل نمی‌کردند و نگاه او را کامل‌ترین نگاه نسبت به همه‌ی مسائل و نسبت به همه‌ی رجال آن عصر می‌دانستند
 
از منظر جریان شناسی تاریخی، می توان طیف ها و افراد مختلف زمانه ی سیدالشهدا علیه السلام را در سه جریان کلی مورد بررسی قرار داد:

جریان اول 

سرچشمه های عزاداری شیعه پس از واقعه کربلا

سرچشمه های عزاداری شیعه پس از واقعه کربلا

چکیده:

در تاریخ شیعه، سنت عزاداری، علاوه بر جنبه های روحی و معنوی، رنگ سیاسی ـ اجتماعی نیز به خود گرفته است. شیعیان امامیه، با برپایی عزاداری و گرامیداشت شهیدان کربلا، طرفداری ازراه وروش پیشوایان شهیدومخالفت بادشمنان آنان رابه نمایش می گذارند.

این مراسم که هر سال پرشورتر برگزار می شود، این پرسش را مطرح می کند که سرچشمه های عزاداری شیعه امامیه پس از واقعه کربلا چیست؟

مقاله حاضر با رویکرد تاریخی، ریشه ها و سرچشمه های این سنت را بیان می کند. 

صرف شرکت در مجلس امام حسین علیه السلام به معنای مورد تایید بودن و مورد عنایت بودن نیست

مقالات عاشورایی

صرف شرکت در مجلس امام حسین علیه السلام به معنای مورد تایید بودن و مورد عنایت بودن نیست زیرا چه بسا افرادی با اغراض شیطانی در این مجالس شرکت می کنند.

 

گریه بر امام حسین علیه السلام شاه بیت اعمال است. دستگاه امام حسین علیه السلام نقطه اتصال خوبی برای وصل شدن به خداست.

در کتاب کامل الزیارات روایت آمده است که گریه برای امام حسین علیه السلام، اولیای دین مثل پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم و حضرت زهرا علیها السلام را خوشحال می کند. شاد کردن دل ایشان مانند مرحمی است که بر دل ایشان گذاشته می شود.

بر این اساس می توان به اهمیت مجالس روضه اهل بیت علیهم السلام اذعان بیشتری داشت. 

عاشورا از اسلام‌ تا اسلام‌ - مقالات عاشورایی

عاشورا از اسلام‌ تا اسلام‌

عاشورا، همچون‌ کوهی‌ است‌ عظیم‌ به‌ وسعت‌ تاریخ‌، به‌ زیبایی‌ جلوه‌ الهی‌ و به‌رنگ‌ خون‌ِ سیدالشهدا. قیام‌ امام‌ حسین‌ (ع) مانند دشت‌ نیست‌ که‌ بتوان‌ تا انتهایش‌ رادید و کرانه‌ هایش‌ را مشاهده‌ کرد، داستان‌ یک‌ کوه‌ است‌، از هر طرف‌ می‌توان‌ آن‌ را درک‌کرد، می‌توان‌ از آن‌ بالا رفت‌ و از جنبه‌های‌ متفاوتش‌ بهره‌ برد. پس‌ کربلا داستانی‌ در دل‌خود جای‌ داده‌ است‌ که‌ هر چه‌ از آن‌ بگویی‌، کم‌ گفته‌ای‌ .
حسین‌ (ع) فرزند دختر رسول‌ اللّه‌ ۶ که‌ ایمان‌ را بر مصلحت‌ مقدم‌ می‌داشت‌. اوپسر علی‌ (ع) است‌ که‌ شجاعت‌ و هیبتش‌، دشمنان‌ را فراری‌ می‌داد و فرزند فاطمه‌ است‌ که‌ در برابر ظلم‌ و ستم‌ می‌ایستد و می‌سوزد، ولی‌ کوتاه‌ نمی‌آید. پس‌ باید حماسه‌ای‌را ایجاد می‌کرد که‌ در تاریخ‌ بشریت‌ بماند و الگوی‌ حق‌ پرستان‌ِ تاریخ‌ باشد .
او در مدینه‌ النبی‌ زیسته‌ و با اسلام‌ حقیقی‌، کاملاً آشنا بود، پس‌ «جامعه‌ اسلامی‌مطلوب‌» را می‌شناخت‌. اما انحراف‌ خلافت‌،اشرافی‌ گری‌ها،ظلم‌ و ستم‌ها،خاموش‌ کردن‌یاد و نام‌ جدش‌ رسول‌ اللّه‌  توهین‌ به‌ مادرش‌ زهرا ۸ و سب‌ و توهین‌ به‌ پدرش‌علی‌ بن‌ ابی‌طالب‌ (ع) را دیده‌ و شنیده‌ بود .
بعد از پنجاه‌ سال‌ پس‌ از رحلت‌ پیامبر،«تغییری‌ در فرهنگ‌ اسلام‌»به‌ وجود آمد که‌با خودِ اسلام‌، در تضاد بود.لذا امام‌ شرایط‌ را مناسب‌ دید که‌ با قیام‌ خود،اصلاحی‌ عظیم‌ درجامعه‌ اسلامی‌ ایجاد کند،اصلاحی‌ که‌ نه‌ تنها در آن‌ زمان‌ و مکان‌،بلکه‌ در هر عصر ومکانی‌،الگو و خواسته‌ مسلمان‌ واقعی‌ باشد. سیدالشهدا بااین‌ قیام‌ نشان‌ داد که‌ از اسلام‌تااسلام‌ فاصله‌ زیادی‌ هست‌،آموزه‌های‌ دینی‌،یگانه‌ است‌،اما برداشت‌ها متفاوت‌ است‌،اوخوب‌ می‌دانست‌ که‌ وقتی‌ شکل‌ حکومتی‌ اسلام‌،با روح‌ آن‌ در تعارض‌ باشد،برداشت‌ مردم‌عادی‌ و تازه‌ مسلمان‌ها از دین‌،جنبه‌ طاغوتی‌ و اشرافی‌ پیدا می‌کند و کم‌ کم‌ روح‌ واقعی‌ واصیل‌ اسلام‌ فراموش‌ می‌شود.پس‌ باید یک‌ مصلح‌ از جان‌ گذشته‌ بیاید،چه‌ بهتر که‌ نوه‌رسول‌ خدا، فرزند خلیفه‌ مسلمین‌ و امام‌ شیعیان‌ باشد. او باید با حماسه‌ و خون‌ خود،تفاوت‌اسلام‌ با اسلام‌ را در تاریخ‌ به‌ یادگار بگذارد و با«انقلاب‌ اجتماعی‌» خود، به‌ اصلاح‌ جامعه‌دینی‌ بپردازد.  

زنان و عاشورا- مقالات عاشورایی

زنان و عاشورا

بی تردید یکی از گروه های نقش آفرین در نهضت عاشورا، زنان بودند. اگر اسلام با قیام امام حسین علیه السلام زنده است، سهم بزرگی از آن مربوط به زنانی است که تاریخ، مانند آن را کمتر دیده است.

زنان در کربلا نشان دادند که تکلیف اجتماعی، خاص مردان نیست، بلکه آنان نیز برابر وظیفه شرعی خود باید به جریان های اجتماعی توجه کنند و آنجا که مسئله حمایت از دین و اقامه حق، به میان می آید تنها با قیام آنان میسر می شود، در صحنه حضور یابند.

در این بخش برآنیم تا با معرفی زنان هاشمی و غیرهاشمی در کربلا، علت حضور و نقش آفرینی آنان را در کربلا بیان کنیم. سپس به معرفی شخصیت والای حضرت زینب کبرا علیهاالسلام می پردازیم. پس از بیان اصول مدرسه زینبی، شاخص های خبررسانی آن حضرت را پس از واقعه کربلا بررسی می کنیم و ویژگی های زن عاشورایی و درس هایی را که زن امروز از زن کربلایی می آموزد، می آوریم. 

مقالات عاشورایی - امروز محرم است و فردا عاشورا

مقالات عاشورایی- امروز محرم است و فردا عاشورا

ما از محرم و عاشورا چه مى دانیم و چه چیزى را به خاطر مى آوریم.
آیا ما از واقعه ى عاشورا چیزى جز طبق هاى زرین نورانى و سیار خیابانى و پرچم و علم، و گاهى نوحه سرایى و طبل و دهل و کرنا تا نیمه هاى شب در خیابانها و معابر عمومى ادامه دارد چیز دیگرى را به خاطر مى آوریم.
آیا شایسته است که فرزند على (ع) را که سالها بخاطر افکار و اندیشه هایش زجر و شکنجه و تبعید، و بى احترامى و توهین، اسارت و شهادت را تحمل نمود، اینگونه بشناسیم.
آیا این نوع شناخت ما از این شخصیت بى نظیر تاریخ، که دنیاى اسارت و دورویى و نیرنگ و تملق و جاه طلبى
را با اسارت زینب (س) و زینبها و شهادت عزیزترین یارانش به دنیاى آزادى و آزادمردى بدل نمود و معلم آزادى و عدالت و ابراز عقیده گردید، توهین و ناسپاسى نیست.
چرا عاشورا را با افکار و اندیشه هاى واقعى حسین (ع) و زینب (س) و على (ع) نشناسیم و عرضه ننماییم.
چرا نمى خواهیم سنتهاى عرفى غلط و تعصباتى را که هر روز و هر سال ما را بسوى تجمل پرستى و ظاهر گرایى سوق مى دهد و افکار و اندیشه هاى نوین قیام عاشورا به زیر خروارها خاکستر مدفون مى کند، کنار بگذاریم تا واقعیت قیام عاشورا محقق و نمایان گردد.
چرا از صاحب نظران تاریخ و تمدن و فرهنگ خلاق و عبرت آموز و عشق برانگیز این واقعه در این راستا تا کنون مدد نجسته ایم.
چرا از صاحبان علم و اندیشه و افکار تاریخى، اجتماعى، سیاسى و فرهنگى و متخصصین در فرهنگ و تاریخچه ى این قیام عظیم و جاودانه بهره نمى بریم و از آنها در این مجالس استفاده نمى کنیم و فقط به طبل و دُهُل و بوق و کرنا اکتفا نموده ایم. که این خود به تنهایى پاسخگوى نیازهاى واقعى نسل جوان ما، در شناخت آن فرهنگ اصیل نخواهد بود. گرچه اینها شاید لازم باشد، امّا هرگز کافى نیست.
آیا تا کنون به این اندیشیده ایم که پیشواى عدالتخواه جهان و فرزندانش بیشترین درد و اندوه و شکنجه ها را از دست کسانى مى کشید که جاى مهر بر پیشانیشان و سجاده بر زانوهایشان حک شده بود. مگر همانها نبودند که حکومت را از على خلع کردند و ۲۵سال سکوت را بر او تحمیل نمودند، مگر آنها نبودند که تا قرآن را بر سر نیزه دیدند، جنگ با معاویه را جنگ با خدا تلقى کردند، مگر آنها که نامه نوشتند و حسین (ع) را دعوت کردند انیس و مونسشان، تسبیح و ذکر و مسجد و محراب نبود، پس چرا پشت به وعده هاى خویش کردند و جوانمردان تاریخ بشریت را با نامردان روزگار نامرد تنها گذاشتند. آیا چیزى غیر از این بود که بعضى به خاطر مصلحت اندیشى، و بیم از دست دادن مقام و موقعیت خویش کنار کشیدند، و برخى نیز بدلیل ناآگاهى از افکار و اندیشه هاى حسین (ع) او را تنها گذاشتند. گروهى نیز که او را سدّ راه خویش در دست یابى به پست و مقام قدرت مى دیدند، مهر سکوت بر چشم و گوش و لبهاى خویش کوفتند تا نه ببینند و نه بشنوند و نه زبان به سخن یارى کنند، چرا که نخواستند به این بیاندیشند که مقامها رفتنى هستند.
پس بیاییم بجاى اینکه فقط بر سر و سینه بکوبیم، افکار و اندیشه هاى این مردان بزرگ را نیز آگاهانه تر و عمیق تر بشناسیم. بیایید از تاریخ، عبرت بگیریم چه بسا که جامعه ما نیز از این طبع و خوى خصلت به دور نمانده و نخواهد ماند.

تلاطم نظام هستی در شهادت امام حسین علیه‌السلام

تلاطم نظام هستی در شهادت امام حسین علیه‌السلام

پیش درآمد

حادثه عاشورا را با توجه به ماهیت و اهداف و پیامدهایش، می‌توان عظیم‌ترین واقعه در نظام هستی برآورد کرد، این بدان روست که قهرمان و شخصیت حادثه، شخصیتی همچون حسین بن علی علیه‌السلام ؛ برترین هدف آن، حفظ اصالت برترین ادیان، و مهم‌ترین پیامد آن بقای اسلام است. چنین حادثه‌ای با این ویژگی‌ها از عصر آدم علیه‌السلام تا بعثت حضرت خاتم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله سابقه نداشته است؛ اسلام که با بعثت نبی گرامی اسلام صلی‌الله‌علیه‌و‌آله در عرصه هستی رخ نمود، در بقایش ریزه‌خوار خوان قیام حسینی است.
برای بررسی ابعاد عظمت این قیام، مسیرهای متفاوتی را می‌توان پیمود. اما آنچه اکنون در صدد آنیم، نگاهی است به گزارش‌های مربوط به گریه نظام هستی بر شهادت اباعبدالله الحسین علیه‌السلام ، به ویژه گریه آسمان. این گزارش‌ها، گوشه‌ای از گزارش‌هایی هستند که بر مجموعه‌ای از تحوّلات و رخدادهای عجیب پس از شهادت امام حسین علیه‌السلام دلالت دارند.
این روایات را هم در منابع روایی و تاریخی شیعه و هم اهل سنّت می‌توان یافت. تعدادی از این خوارق عادات و امور شگفت توسط برخی از امامان شیعه علیهم‌السلام ، همچون امیرالمؤمنین علیه‌السلام ، امام حسن مجتبی علیه‌السلام ، امام سجّاد علیه‌السلام ، امام باقر علیه‌السلام ، امام صادق علیه‌السلام ، امام رضا علیه‌السلام ، امام جواد علیه‌السلام و امام عصر علیه‌السلام نقل شده، و تعدادی نیز از سوی برخی از اصحاب آنان همچون ابوذر، میثم تمّار، ابن عباس و ام سلمه گزارش شده‌اند.